Historia Biblioteki Pedagogicznej w Mławie

 

      Pierwsze dokumenty podają datę 23 lutego 1948 roku mówiącą o organizującej się Pedagogicznej Bibliotece Powiatowej w Mławie. Dokumentem tym jest księga inwentarzowa PBP założona właśnie w tym dniu, a zawierająca 62 stronice z 1240 pozycjami książkowymi z pieczęcią oraz podpisami inspektora szkolnego Władysława Kuczkowskiego i pełniącego obowiązki podinspektora szkolnego Andrzeja Krzemińskiego (fot. poniżej).

 Jednak biblioteka we właściwym  i należytym rozumieniu rzeczy jeszcze w tym czasie nie istniała. Książki zaś rozprowadzane centralnie przez Ministerstwo Oświaty docierały do Inspektora w Mławie i były przechowywane z myślą o przyszłej bibliotece.

      Dopiero od stycznia 1952 r. w lokalu Inspektoratu przy ul. Nowotki 6 (obecnie Zielony Rynek), gdzie przeniesiono wszystkie zbiory PBP biblioteka otrzymała prawnego opiekuna w osobie nauczyciela Franciszka Miecznika. Zebrano wówczas cały księgozbiór (liczący zaledwie dwie szafy) tworzącej się biblioteki do jednego, niewielkiego pomieszczenia o wymiarach 3x2,5 m2. Po wojnie trudno było stworzyć lepsze miejsce dla biblioteki, gdyż Mława na skutek działań wojennych została zniszczona w 70 %. Z tego względu najważniejsze wtedy było zapewnienie bytu i dachu nad głową rodzinom, a dopiero w następnej kolejności myślenie o rozwoju kultury i oświaty.

Mało kto myślał o rozwoju intelektualnym i czytaniu książek. W latach 1952-1954 liczba zapisanych wówczas w PBP nauczycieli wynosiła zaledwie 70-80 osób, zaś wypożyczeń 70-85 woluminów.

W styczniu 1954 roku opiekę nad biblioteką przejęła Julia Kruszyńska, nauczycielka Szkoły Podstawowej nr 5 w Mławie. Rok później zbiory liczyły 1327 woluminów.

Praca nadal była trudna, a pomieszczenia ciemne, ciasne i zimne. Pomimo tych niedogodności kierowniczka biblioteki starała się dotrzeć z książką do nauczycieli różnymi drogami. Na zjazdach, konferencjach, w szkole w której pracowała, wszędzie mówiła o nowopowstałej bibliotece, oraz o księgozbiorze kierowanym do pedagogów.

Jednakże ciężkie warunki lokalowe nie sprzyjały należytemu rozwojowi tej placówki. W latach 1954-1955 liczba czytelników utrzymywała się nadal na dość niskim poziomie, w granicach 70-75, zaś wypożyczeń 84 woluminy.

W styczniu 1955 kierowanie biblioteką przechodzi w kolejne ręce- Józefa Chawłowskiego, nauczyciela prowadzącego referat Opieki nad Dzieckiem. Nowy kierownik, podobnie jak i jego poprzednicy starał się podnieść rangę biblioteki w środowisku lokalnych nauczycieli. Dane statystyczne z 1955 r. podają, iż na ogólną liczbę 308 nauczycieli szkół podstawowych, czytających było 74, czyli 24% . Ilość wypożyczeń to zaledwie 82 egzemplarze, na jednego czytelnika przypadała 1,1 książki. Jednocześnie w tym czasie księgozbiór wzrósł do 1442 woluminów.                                             

   14 maja 1956 r. J. Chawłowski przekazuje bibliotekę Józefie Gniazdowskiej, która to przenosi placówkę do lokalu Powiatowego Ośrodka Doskonalenia Kadr Oświatowych. Biblioteka posiadała wówczas: 4 regały, 3 stoły, 6 krzeseł i mieściła się w o wiele lepszych warunkach lokalowych. Była zauważalna przez środowisko nauczycielskie, przez co wzmocniła swoją pozycję. Nowa kierowniczka zaczęła porządkować księgozbiór, uzupełniać braki w katalogach, starała się również wychodzić z książką do nauczycieli.

Jako kierownik PODKO i opiekunka gabinetu metodycznego miała większe możliwości dotarcia do nauczycieli pracujących na krańcach powiatu jak również popularyzowania książki zawodowej, tak bardzo potrzebnej w pracy nauczyciela. Pani Gniazdowska podejmowała się trudnej pracy porządkowania zbiorów, uzupełniała braki w katalogach alfabetycznym i działowym. Poza tym starała się promować bibliotekę oraz rolę książek w życiu i wychowaniu każdego człowieka, przy każdej nadarzającej się okazji. Te wszelkie działania wpływały korzystnie na poprawę czytelnictwa w środowisku oświatowym. Na ogólną liczbę nauczycieli szkół podstawowych w powiecie, czytających było 94, co stanowiło 30,5 %, wypożyczeni zaś 207, czyli w przeliczeniu 2,2 książki na jednego czytelnika (jak czytamy w Kronice biblioteki). W tym czasie księgozbiór powoli wzrastał i wynosił 1621 woluminy.

W 1958 r. dochodziło do częstych zmian w kierownictwie biblioteki. Pierwszym pracownikiem pełnoetatowym został Stanisław Siemiątkowski, nauczyciel z Unierzyża. Biblioteka jeszcze nie posiadała samodzielnego lokalu, a w jej majątek wchodziły: 5 regałów zamkniętych, 1 otwarty, 4 stoły, 8 krzeseł, 4 skrzynki katalogowe, 3 skrzynki na karty książek i 1 na karty czytelników. Dane statystyczne z 1958 r. podają, że księgozbiór wynosił 2177 woluminów na  92 czytelników z powiatu mławskiego.

Wkrótce, bo zaledwie po kilku miesiącach doszło do następnej zmiany na stanowisku kierownika biblioteki. Od 7 września 1958 r. stanowisko kierownika biblioteki ponownie, tylko na  kilka miesięcy, bo do końca marca 1959 r. przechodzi w ręce Mieczysława Nadratowskiego, byłego kierownika Szkoły Podstawowej w Wyszynach. Po jego szybkiej rezygnacji, biblioteka przez kilka miesięcy pozostaje bez kierownika. Księgozbiór wraz z dokumentami mieścił się nadal w dotychczasowym lokalu, zaś książki z zakupu centralnego czekały na lepsze czasy zamknięte w paczkach.

Z dniem 1 września 1959 r. z pracy w Szkole  nr 5 w Mławie przeszła  Regina Smolińska, obejmując tym samym funkcję kierownika Pedagogicznej Biblioteki Powiatowej. Pragnąc podnieść czytelnictwo i ułatwić możliwości wypożyczania wśród nauczycieli z odległych miejscowości powiatu mławskiego, organizuje dwa punkty biblioteczne w Szreńsku i Lipowcu. W Szreńsku w związku z chorobą opiekunki punkt biblioteczny został rozwiązany, zaś w Lipowcu działał do 1 września 1962 r. do momentu wyjazdu jego opiekunki na studia wyższe do Warszawy. 

Powoli PBP zdobywa wierne grono aktywnych czytelników wśród nauczycieli. W 1960 r. na 401 nauczycieli szkół podstawowych było 265 czytelników, zaś wypożyczeń 1234, co stanowiło prawie 5 książek na 1 czytelnika.  Rozbudowuje się też poza księgozbiorem wyposażenie biblioteki, które stanowi wówczas: 11 regałów, 2 szafy, stół biurowy, 3 małe stoliki, biurko i 7 krzeseł. Nowa kierowniczka biblioteki czyniła wiele wysiłków, aby książka pedagogiczna dotarła tam, gdzie działało zaplecze kulturalne, a jednocześnie warunki kształcenia i samokształcenia były ciężkie. W tym celu pracownicy stosowali różne formy pracy z czytelnikiem, a zwłaszcza: recenzje i opracowania nowości , wystawy i konferencje. Mimo tych usilnych starań czytelnictwo wśród nauczycieli nadal pozostawiało wiele do życzenia. Księgozbiór systematycznie uzupełniano tak, że na koniec 1961r. wyniósł on 5094 woluminów. Powali, ale jednak wzrastała liczba czytelników jak również wypożyczeń. Na 400 nauczycieli szkół podstawowych aktywnych czytelników było 296, oraz 1595 wypożyczeń. W kolejnym roku na pisemną prośbę Zarządu Ogniska ZNP w Strzegowie zorganizowano tam punkt biblioteczny i w tym celu przesłano wiele książek, zwłaszcza z zakresu: pedagogiki, psychologii i dydaktyki. Działania te miały służyć poprawie kształcenia i samodoskonalenia nauczycieli oraz zmniejszyć różnice w dostępności do literatury pedagogicznej nauczycielom pracującym w miejscowościach najbardziej oddalonych od Mławy.

3 września 1962 r. biblioteka otrzymuje wreszcie samodzielne pomieszczenie przy ulicy Kościuszki 1 o powierzchni 31 m2, w budynku Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Jak czytamy w Kronice Biblioteki, lokal ten biblioteka w dużej mierze zawdzięcza nauczycielom z zawodu, Janowi Rejniakowi i Zygmuntowi Zawistowskiemu, którzy żywo interesowali się potrzebami książnicy. Nowa siedziba biblioteki została wyposażona w regały otwarte i tak w sumie posiadała: 19 regałów, 2 szafy biblioteczne oszklone, 4 regały zamknięte, biurko, stół biurowy, 3 małe stoliki, 10 krzeseł. Otwierało to nowy etap w działalności  placówki. Księgozbiór dzięki dotacjom wzrósł do 6263 woluminów, zmienił się też na lepsze wystrój biblioteki. (Fotografia poniżej przedstawia główną ścianę nowego lokalu PBP przy ul. Kościuszki 1).

  

 

 

Wkrótce jednak okazało się, że nowy lokal jest zbyt mały na potrzeby czytelników (nie ma kącika czytelniczego). Pomimo tego urządzano wystawy książek, czasopism pedagogicznych, organizowano konferencje, rozbudowano też katalogi biblioteczne. 25 października 1962 r. z inicjatywy kierowniczki biblioteki, Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych w Warszawie urządziłow Mławie wystawę kartograficzną w ramach popularyzacji książki i prasy technicznej. Przy organizowaniu wystawy duży wkład pracy mieli uczniowie Zespołu Szkół Zawodowych w Mławie, którzy pod opieką nauczycielki Marii Witkowskiej szyli ze starych koców kapcie, aby uchronić od zniszczenia nową posadzkę. W pierwszym dniu otwarcia wystawy kartograf, Henryk Cytowski wygłosił prelekcję "Jak powstaje mapa", której wysłuchało grono nauczycieli geografii z kilku powiatów (poniżej fot. z Kroniki biblioteki - Fragment Wystawy Kartograficznej). Przez kolejne dni wystawę odwiedzili nauczyciele wraz z młodzieżą szkół licealnych, zawodowych i ”dziatwą” klas 7 szkoły podstawowej.

Dzięki regularnym dotacjom na zakup książek zbiory biblioteczne systematycznie powiększały się, rosła również rola biblioteki jako ośrodka kulturotwórczego w środowisku lokalnym. W grudniu 1963 r. księgozbiór biblioteki liczył już 7367 woluminów, zarejestrowanych czytelników- nauczycieli było 318, zaś wypożyczeń 2547. Było to niewielką zmianą na lepsze w porównaniu do poprzednich lat chociaż dawało dużo nadziei.

Cały czas organizowano konferencje przedmiotowo metodyczne, wygłaszano referaty, przygotowywano wystawy tematyczne (oczywiście zgodne z potrzebami i wytycznymi ówczesnych władz). Pracownicy PBP brali również udział w organizowanych przez Pedagogiczną Bibliotekę Wojewódzką w Warszawie: konferencjach, odczytach, wycieczkach, które sprzyjały wymianie doświadczeń i spostrzeżeń, wpływały także na poszerzenie horyzontów myślowych kadry pedagogicznej.

Na początku września 1963 r. pracę w PBP w Mławie podejmuje Pani Magdalena Kafarska. Jako nauczycielka emerytowana pracowała jedynie 4 godziny dziennie, niemiej jednak była wsparciem w pracach bibliotecznych. W ogłoszonym przez PBW w Warszawie konkursie czytelniczym Pedagogicznych Bibliotek Powiatowych woj. warszawskiego, mławska biblioteka otrzymała nagrodę rzeczową w postaci radia marki Światowid (fot. poniżj). Celem konkursu było ożywienie czytelnictwa wśród nauczycieli poprzez stosowanie różnych, atrakcyjnych i innowacyjnych, jak ta tamte czasy form pracy z czytelnikiem.

Kolejny rok obfitował w liczne rocznice m.in. 600-lecie Uniwersytetu Jagiellońskiego, 600-lecie Księgarstwa Polskiego, 100 rocznicę urodzin Stefana Żeromskiego. W związku z tym pracownicy biblioteki przygotowali wystawki tematyczne w swojej siedzibie, jak również w mławskich szkołach. Spotkania te stanowiły okazję do nawiązywania współpracy z nauczycielami i promowania wartości czytania oraz samego słowa drukowanego.

Przy tej okazji bibliotekarze zwracali również dużo uwagi na postać Stanisława Grzebskiego, wielkiego erudyty, słynnego klasyka, współczesnego Janowi Kochanowskiemu, a pochodzącego z Grzebska, niewielkiej miejscowości w powiecie mławskim. Poniżej fragmenty wystawek, jakie miały miejsce w bibliotece i mławskich szkołach (fot. z Kroniki biblioteki).

                         

 

Na koniec 1964 r. księgozbiór PBP wzrósł już do 9000 woluminów, a tym samym lokal w którym biblioteka dotychczas funkcjonowała stał się niewystarczający. To w dużym stopniu hamowało właściwy rozwój placówki, ponieważ brakowało choćby małego kącika czytelniczego w którym można by urządzać imprezy czytelnicze, spotkania z ciekawymi ludźmi, czy zajęcia edukacyjne dla szerszego grona nauczycieli i uczniów. Pomimo trudności, personel biblioteki czynił starania, aby pozyskać odpowiednio większe pomieszczenia na nowe zbiory (fot. poniżej czytelnicy korzystają z wolnego dostępu do półek).

Niełatwa sytuacja lokalowa nie wpływała negatywnie na rozwój zawodowy samych jej pracowników, którzy systematycznie rozwijali swoje umiejętności zawodowe.

W dniach 18-20 maja 1965 r. Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Warszawie zorganizowała konferencję kierowników i bibliotekarzy z województw: krakowskiego, olsztyńskiego i warszawskiego na której to nie zabrakło również bibliotekarzy z powiatu mławskiego. Na program konferencji złożyły się: prelekcja dr M. Kozakiewicza na temat współczesnej młodzieży, dyskusja, a następnie wieczorem spektakl w teatrze. Kolejne dni poświęcone były wymianie doświadczeń w pracy bibliotekarskiej, oraz zwiedzaniu Warszawy, Żelazowej Woli, a następnie udziałowi w Międzynarodowych Targach Książki.

Kolejna konferencja w której wzięli udział bibliotekarze z PBP w Mławie odbyła się 30 września tegoż roku, a dotyczyła ona głównie zagadnienia nauczania programowanego. Po jej zakończeniu w bibliotece urządzono wystawkę odnoszącą się do powyższej tematyki. Dla młodych nauczycieli z kolei przygotowano wystawkę książek dydaktycznych i metodycznych, tak aby na początku swojej pracy pedagogicznej mogli oni wzorować się na bogatym dorobku praktyków i teoretyków oświaty. Temu celowi służyły także przemyślane i uwzględniające dezyderaty czytelnicze zakupy książek, ale również ukierunkowana prenumerata czasopism pedagogicznych. W grudniu 1965 r. księgozbiór biblioteki liczył już 9951 woluminów, z czego książki pedagogiczne stanowiły 4053.

Początek 1966 r. był bardzo pracowity, gdyż zaczął się od skontrum zbiorów. Przypadające w tym roku 1000-lecie Państwa Polskiego zainicjowało do wielu działań z tym związanych:  wystawki, gromadzenie materiałów z różnych dziedzin wiedzy, zwłaszcza oświaty, a w sposób szczególny dotyczących Tysiąclecia Polski (fot. poniżej - fragment  wystawki Tysiąclecie państwa polskiego, zorganizowanej w bibliotece).

Systematycznie gromadzono materiały regionalne z powyższego zakresu, odnoszące się do Mławy i powiatu mławskiego: książki, wycinki z prasy, druki ulotne itp. Z tego właśnie czasu pochodzi bogaty zbiór wycinków z prasy lokalnej zgromadzonych w dwóch olbrzymich segregatorach. Opisywana jest tam m.in.: historia powiatu, oświata, kultura, życie społeczne, które jest bogato ilustrowane fotografiami. Stanowi to bardzo interesujący fragment życia ówczesnej Mławy i nie tylko, budzący duże zainteresowanie (również obecnie) wśród odwiedzających nas regionalistów.

                                                       

We wrześniu 1968 r. kierownik biblioteki Regina Smolińska przeszła na emeryturę, pozostając w placówce na 0,5 etatu. Prowadzenie placówki przejął wówczas Józef Tupacz, nauczyciel pracujący od kilku lat w Wydziale Oświaty i Kultury w Mławie, jednak ze względu na problemy zdrowotne wkrótce rezygnuje z funkcji. Od 1 grudniu 1969 r. nowym kierownikiem zostaje Danuta Błazińska, nauczycielka z Szawłów w powiecie mławskim. 1 kwietnia 1969 r. bibliotece przyznano dodatkowo jeszcze 0,5 etatu i tak w sumie były 2 etaty, a 3 pracowników. Stale powiększał się też księgozbiór, a również rosła liczba aktywnych czytelników- nauczycieli. W 1970 r. księgozbiór wzbogacił się o 862 pozycje książkowe i na koniec roku stan zbiorów wynosił 13277 woluminy. Z PBP korzystali przede wszystkim nauczyciele studiujący na uczelniach wyższych, na SN, przygotowujący się do egzaminów kwalifikacyjnych. Wszyscy oni mieli także poprzez wypożyczenia międzybiblioteczne dostęp do księgozbioru: Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej m.st Warszawy, Centralnej Biblioteki Wojskowej, Bibliotek Uniwersyteckich, Biblioteki Instytutu Geologicznego oraz z Biblioteki Narodowej. Dobrze rozwijała się działalność informacyjna, która służyła głównie nauczycielom, ale również studentom, studiującym zaocznie oraz młodzieży szkół średnich, a nawet i szkół podstawowych.

Każdego roku obserwowano znaczny wzrost księgozbioru, a co szczególnie cieszyło także i czytelników (w 1971 r. było 586 czytelników ). Słowo drukowane docierało do coraz bardziej odległych zakątków naszego powiatu. Potencjalni użytkownicy biblioteki na konferencjach, zjazdach, spotkaniach autorskich oraz za pośrednictwem prasy, byli informowani o zasobach naszej książnicy (fot. poniżej - artykuł z Trybuny Mazowieckiej1972 r.).

 

Najważniejszym dla właściwego rozwoju i działalności biblioteki wydarzeniem było otwarcie nowego gmachu Związku Nauczycielstwa Polskiego przy ul. Sądowe (w tym budynku biblioteka funkcjonuje do dnia dzisiejszego) i przeniesienie biblioteki do „wygodnego i reprezentacyjnego lokalu” na parterze, składającego się z 4 sal. Uroczyste otwarcie nowej siedziby ZNP i biblioteki odbyło się w Dzień Edukacji Narodowej, 14 października 1972 r. (fot. poniżej z Kroniki biblioteki).

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                            

Jak czytamy w Kronice, Wydział Oświaty zaplanował z tej okazji odpowiednie środki na zakup nowego wyposażenia i sprzętu. W przeprowadzce z dawnego lokalu pomagali uczniowie Technikum Gastronomicznego i Liceum Ogólnokształcącego. W otwarciu uczestniczyli: Kurator Okręgu Szkolnego Warszawskiego, przedstawiciele Okręgu Warszawskiego ZNP, władze powiatowe. Nowa siedziba biblioteki zrobiła bardzo korzystne wrażenie na gościach uroczystości oraz jej czytelnikach.

O wydarzeniu tym, tak istotnym dla środowiska oświatowego pisała prasa (fot. poniżej - krótka informacja zamieszczona w "Trybunie Mazowieckiej").

 

Nowoczesna biblioteka, posiadająca piękne (jak na tamte czasy) wyposażenie przyciągała wiele osób nawet z najbardziej odległych miejsc powiatu. Z każdym rokiem powiększał się jej księgozbiór, jak również liczba czytelników mogących teraz korzystać także z bogatych zbiorów w czytelni na miejscu (fot. wnętrza biblioteki z Kroniki biblioteki).

                                     

Placówka w tym czasie posiadała również trzy filie w szkołach gminnych w: Iłowie, Radzanowie i Strzegowie.

We wrześniu 1973 r. po raz kolejny nastąpiły zmiany kadrowe w bibliotece, ponieważ Panie Regina Smolińska i Longina Rachocka przeszły na zasłużoną emeryturę. Na ich miejsce została zatrudniona na pełen etat Mirosława Karczewska, pracująca dotychczas w Szkole Podstawowej nr 3 w Mławie.

Innowacją w bibliotece stały się poniedziałkowe i środowe odwiedziny wizytatorów szkolnych czytelni biblioteki, celem zapoznania się z nowościami książkowymi, tak aby później promować je w całym powiacie. Pokaźna była także ilość prenumerowanych w tym czasie czasopism- 60 tytułów (dla porównania w 2022 r. prenumerowanych jest 10 tytułów), z czego przeważały: pedagogiczne, kulturalne i społeczno-polityczne. Z każdym rokiem notowano systematyczny wzrost liczby czytelników, głównie nauczycieli ale i studentów kierunków pedagogicznych, uczniów szkół ponadpodstawowych,  pokaźna była także ilość samych wypożyczeń na zewnątrz. 

Z dniem 1 września 1974 r. z biblioteki odeszła M. Karczewska, a związane to było z podjęciem pracy w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Warszawie, na jej miejsce została zatrudniona Krystyna Prusinowska- nauczycielka SP nr 6 w Mławie.

Kolejne duże zmiany wprowadziła reforma administracyjna Polski z 1975 r., w wyniku której Mławę włączono do nowopowstałego województwa ciechanowskiego. Na podstawie Zarządzenia Ministra Oświaty i Wychowania z 27 marca 1976 r. w sprawie resortowej sieci bibliotek pedagogicznych, dotychczasowa Pedagogiczna Biblioteka Powiatowa została przekształcona w filię Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Ciechanowie, podobnie jak biblioteki pedagogiczne w: Działdowie, Płońsku, Pułtusku i Żurominie. Zarządzeniem nr 8/76 Kuratora Oświaty i Wychowania w Ciechanowie z dnia 14 maja 1976 r. Pedagogiczna Biblioteka Powiatowa w Ciechanowie została przekształcona w Pedagogiczną Bibliotekę Wojewódzką. Na stanowisko dyrektora PBW powołano Jadwigę Załuską, a jej zastępco została Kazimiera Klimaszewska. Filia w Mławie działała w dotychczasowej obsadzie personalnej i nadal służyła rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb czytelniczych nauczycieli, wychowawców oraz innych pracowników pedagogicznych i oświatowych rejonu, obejmującego były powiat mławski oraz gminę Dzierzgowo.

W zasięgu działalności mławskiej Filii znajdowało się 5 bibliotek szkół podstawowych w Mławie oraz 10 bibliotek funkcjonujących w Zbiorczych Szkołach gminnych w powiecie. Pracownicy biblioteki czynili starania mające na uwadze zacieśnienie więzi społecznych ze środowiskiem oraz służyli pomocą w organizowaniu doskonalenia nauczycieli, dostarczając odpowiednią literaturę, organizując wystawy, prowadząc instruktaż metodyczny dla nauczycieli bibliotekarzy szkół mławskich. Pedagogizacja rodziców stała się jednym z głównych elementów współpracy ze środowiskiem. Starano się zapewnić odpowiednią literaturę poprzez zakupy i wypożyczenia międzybiblioteczne, stosowano różne, dostępne wówczas formy promocji zbiorów: wystawki, odczyty, prelekcje na konferencjach, informacja w prasie lokalnej i in. 

Biblioteka Pedagogiczna oraz biblioteki szkolne były także ośrodkami informacji dydaktycznej dla nauczycieli oraz młodzieży uczącej się i studiującej. Pomyślnie rozwijała się współpraca Biblioteki Pedagogicznej z bibliotekarzami szkolnymi w zakresie wspomagania organizacji pracy, doskonalenia warsztatu zawodowego bibliotekarza, wymiany doświadczeń i wiedzy, organizowania narad i itp. Bibliotekarze brali aktywny udział w dyskusjach nad programem szkoły 10-letniej, zorganizowanych przez mławski Wydział Oświaty. Działania pracowników Filii stały się wzorem dla pozostałych bibliotek w naszym rejonie, wpływały na organizację i doskonalenie pracy bibliotek szkolnych. Pomagali w doborze pozycji do księgozbioru podręcznego oraz organizowaniu czytelni, słowem służyli radą, doświadczeniem  i wsparciem wszystkim pedagogom. Wszelkie te działania spowodowały wzrost liczby czytelników jak również wypożyczeń na zewnątrz oraz na miejscu w czytelni.

W 1977 r. biblioteka liczyła 19105 woluminów, głównie z dziedziny pedagogiki, psychologii i metodyki nauczania, ponadto prenumerowała 76 tytułów czasopism, 54 płyty do nauczania języka niemieckiego, angielskiego i rosyjskiego oraz płyty z nagraniem „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. Zakupiono także adapter, telewizor i radio. Z księgozbioru skorzystało 824 czytelników, którzy wypożyczyli 12 820 pozycji oraz 158 pozycji w ramach wypożyczeni międzybibliotecznych, głównie z bibliotek uniwersyteckich, naukowych i Instytutu Geografii i Literatury. W czytelni na miejscu udostępniono 1750 pozycji z księgozbioru podręcznego (słowniki, encyklopedie, roczniki, czasopisma i in.).

W zasięgu działania mławskiej Filii było 952 nauczycieli. Poniżej liczba czytelników, jak również wypożyczenia zbiorów:

Kategorie zawodowe

Czytelnicy

Wypożyczenia

Nauczyciele szkół podstawowych

490

6342

Nauczyciele liceum

  53

1245

Nauczyciele szkół zawodowych

145

2728

Inni pracownicy pedagogiczni

30

1135

Inne zawody

106

1370

Razem

824

12820

Nieodłączny element funkcjonowania biblioteki stanowiły wystawy i wystawki okolicznościowe (Twórczość St. Wyspiańskiego w 70 rocznice śmierci, 130 rocznica urodzin Bolesława Prusa i in.), organizacja wieczorów dyskusyjnych, spotkań z ciekawymi ludźmi    m. in., aktorem- Igorem Śmiałowski czy uczestnikiem wyprawy na Szpitzbergen- Stanisławem Anuszkiewiczem.

Zakupy nowości książkowych realizowano głównie pod kątem dezyderatów nauczycieli studiujących i dokształcających się na kursach i szkoleniach. Wyboru książek dokonywano bezpośrednio w działającym w Mławie Domu Książki oraz w księgarniach wysyłkowych. Nowością stały się także zakupy książek przez samego studiującego na rachunek biblioteki, któremu  następnie zwracano wymienionej kwoty, zaś nowości włączano na stan księgozbioru. Z myślą o kształcących się nauczycielach nadal prenumerowano czasopisma z zakresu pedagogiki, psychologii, szkolnictwa zawodowego i wielu innych poszukiwanych w tamtym czasie dziedzin wiedzy.

Na polecenie kuratora oświaty – F. Budzianowskiego w bibliotece zaczął działać zespół samokształceniowy bibliotekarzy Zbiorczych Szkół Gminnych i szkół mławskich. Zespół ten liczy 26 osób. Bardzo dobrze rozwijała się również współpraca mławskiej Filii BP z nauczycielami innych przedmiotów nauczania, a nade wszystko nauczania początkowego. Tu w sposób szczególny w Kronice biblioteki opisywana była współpraca z Zofią Rejniak- wizytatorką nauczania początkowego- Kuratorium Oświaty i Wychowania w Ciechanowie. Na konferencjach organizowanych przy okazji otwarcia pracowni nauczania początkowego, nie zabrakło pracowników BP w Mławie prezentujących licznie zgromadzonemu gronu pedagogicznemu oraz władzom lokalnym nowości książkowe oraz czasopisma z tej dziedziny.

W kolejnym latach działalność BP w Mławie była coraz bardziej widoczna w środowisku oświatowym jako ośrodka kształtowania świadomości czytelniczej. Powierzchnia biblioteki wynosząca wówczas 108 m2, w tym 42 m2 czytelnia na 20 miejsc pozwalała na organizację wielu akcji promujących czytelnictwo. W związku z tym organizowano prelekcje i spotkania z pisarzami jak i również przedstawicielami wielu dziedzin wiedzy, m.in. pisarzem Grzegorzem Chlebowskim, historykiem- regionalistą Ryszardem Juszkiewiczem, Zbigniewem Flisowskim, autorem licznych monografii morskich oraz książek m.in. Westerplatte, Januszem Monde, aktorem, odtwórcą roli Kołczana w Akcja pod Arsenałem i in.

Biblioteka Pedagogiczna w Mławie poza szkołami współpracowała także z licznymi instytucjami działającymi na terenie naszego miasta. Pracownicy biblioteki byli zapraszani do udziału w uroczystościach lokalnych. Nie brakowało nas również na obchodach rocznicy 550-lecia nadania praw miejskich Mławie. Od lat dobrze układała się współpraca z Miejską Biblioteką Publiczną w Mławie, wspólnie organizowano uroczystości, jak chociażby Dni Oświaty Książki i Prasy. Zorganizowano spotkania m.in. dr Janem Papieżem z Uniwersytetu Gdańskiego nt Diagnozowanie potrzeb opiekuńczo-wychowawczych środowiska, doc dr Zbigniewem Przetakiewiczem z Akademii Medycznej w Warszawie nt. Osiągnięcia chirurgii polskie.

Wspólnie z dyrektorem I Liceum Ogólnokształcącego w Mławie Eugeniuszem Łaciakiem oraz Klubem Nauczyciela organizowane były liczne wieczorki poezji.

Działalność biblioteki była nierozłącznie związana ze Związkiem Nauczycielstwa Polskiego, w którego to budynku funkcjonujemy od 1972 r, służąc pomocą wszystkim nauczycielom (poniżej zdjęcie czytelni biblioteki). Z tego też względu w 1980 r. włączyliśmy się w obchody 75 rocznicy powstania ZNP, przygotowano m.in. dekoracje pt. Osiągnięcia ZNP w 75 rocznicę. Zgromadzono liczne artkuły z lokalnych czasopism na temat ZNP i biblioteki. Ówczesna kierownik Biblioteki, Danuta Błazińska brała udział w wielu naradach organizowanych przez Wydział Oświaty i ZNP podczas których składała sprawozdania z działalności placówki, jej osiągnięć, ale i istotnych potrzeb.

Przez cały czas zbiory biblioteki były systematyczni i planowo uzupełniane przy uwzględnieniu dezyderatów płynących ze środowiska oświatowego jak również osób studiujących. Na miejscu w czytelni użytkownicy mogli korzystać z licznych czasopism metodycznych i nie tylko. Dla dokształcających się i samodoskonalących nauczycieli, Biblioteka Pedagogiczna była miejscem weryfikacji i poszerzania swojej wiedzy zawodowej.

Tak dynamiczny jej rozwój został spowolniony przez wydarzenia roku 1981, a co za tym szło wprowadzeniem stanu wojennego. Sytuacja w kraju stała się napięta, a sami nauczyciele podzielili się na dwa ugrupowania, na ZNP i Solidarność. Jak czytamy w Kronice biblioteki, praca w tym czasie była ciężka, spadła też liczba czytelników z 734 do 649 osób. Zmniejszył się też zakup książek o ½ w porównaniu do roku poprzedniego. Pomimo tych utrudnień bibliotekarze starali się pomóc nauczycielom w dotarciu do poszukiwanej przez nich literatury poprzez wymianę potrzebnych pozycji i zakup, tworzyli kartoteki zagadnieniowe, zestawienia bibliograficzne. Wszystko to miało na celu szybki i sprawny dostęp do poszukiwanych źródeł wiedzy.

Większym wydarzeniem, zasługującym na podkreślenie w tym roku było odsłonięcie 14 listopada 1981 r. pomnika nauczycieli pomordowanych w obozach hitlerowskich z byłego powiatu mławskiego (fot. poniżej). Pomnik został ufundowany ze składek nauczycieli.

Pomimo trudnej sytuacji w kraju biblioteka oraz sami bibliotekarze starali się sprawnie funkcjonować w nowej i niełatwej dla wszystkich sytuacji. Kontynuowali organizację wystaw i wystawek, przygotowywali odczyty m.in. 40 rocznica śmierci Janusz Korczaka, wieczór dyskusyjny poświęcony twórczości Bolesława Prusa, wieczór poezji w 140 rocznicę urodzin Marii Konopnickiej. Powoli, ale jednak zwiększyła się liczba czytelników oraz zakup książek, dzięki czemu księgozbiór biblioteki wzrósł do 23446 voluminy.

Rok 1984 przyniósł zmiany na stanowisku kierownika biblioteki, została nim Anna Janiszewska, nauczycielka-bibliotekarka ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Mławie. Nadal pomyślnie rozwijała się również współpraca z bibliotekami na naszym terenie: Miejską Biblioteką Publiczną i Biblioteką Powszechnej Spółdzielni Spożywców (PSS). Wspólnie z MBP organizowano m.in. Dni Działacza Kultury.

W 1985 r powołano Klub Interesującej Książki oraz Klub Filmowy przy współpracy Biblioteki PSS (najstarszej, bo działającej w Mławie od 1909 r.).

Z każdym rokiem powiększał się księgozbiór o zakupy nowości z różnych dziedzin wiedzy.   W tym czasie biblioteka posiadała 25 362 woluminów i 773 czytelników.

            W 1991 r. dotychczasowa kierownik A. Janiszewska wyprowadza się z Mławy, a na jej miejsce powołano Ewę Bartkowską, piastującą tę funkcję do 2006 r. Nowa Pani kierownik przez lata swojej pracy kontynuowała tradycje swoich poprzedników, ale jednocześnie wprowadziła bibliotekę w XX wiek. Czyniła wszystko, aby placówka nadal była ośrodkiem myśli kulturalnej i oświatowej. Z powodzeniem prowadziła zespół samokształceniowy nauczycieli bibliotekarzy powiatu mławskiego, którego celem nadal było doskonalenie bibliotekarzy, wymiana doświadczeń i nowinek ze świata bibliotekarskiego, jak również wzajemne wspieranie się w pracy zawodowej. To z jej inicjatywy biblioteka otrzymała pierwszy komputer i amatorski program do opracowania książek oraz wydruku kart. Wielu nie wierzyło w jej wizję przyszłości biblioteki, jako instytucji skomputeryzowanej i nowoczesnej. A jednak…?

Rok 1993  przyniósł kolejne istotne zmiany organizacyjne w bibliotece, spowodowane włączeniem Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Ciechanowie do Zespołu Placówek Doskonalenia Nauczycieli w Ciechanowie, tym samym i biblioteka w Mławie jako Filia PBW stała się jednym z ogniw ZPDN (aż do roku 2005).

W 2006 r. stanowisko kierownika objęła wieloletnia nauczycielka - bibliotekarka tejże placówki Agata Mierzwa, piastująca tę funkcję do dnia dzisiejszego. Nowa kierownik kontynuuje wizję biblioteki zapoczątkowaną przez swoją poprzedniczkę, stara się jednocześnie zacieśnić współpracę z bibliotekarzami powiatu mławskiego i nie tylko.

Obecnie biblioteka posiada w swoich zbiorach 45 tys. woluminów z różnych dziedzin wiedzy, głównie z psychologii, pedagogiki, a także ekonomii, prawa, socjologii, historii oraz wielu innych dyscyplin naukowych . Dostępne są także kasety wideo i płyty CD i DVD, programy nauczania oraz różnorakie akty prawne obowiązujące w oświacie. Księgozbiór uzupełniany jest na bieżąco, zgodnie z zapotrzebowaniem użytkowników. W zasobach bibliotecznych znajdują się czasopisma dla nauczycieli różnych specjalności: metodyczne, pedagogiczne, naukowe. Gromadzone są także materiały dotyczące naszego regionu: książki, wycinki z prasy, czasopisma regionalne. Od grudnia 2005 r. w bibliotece funkcjonuje czytelnia multimedialna, dzięki czemu możliwe jest bezpłatne korzystanie z: Internetu, programów edukacyjnych, pakietu Office, encyklopedii multimedialnych itp. Od lat biblioteka posiada swoją stronę internetową: bpmlawa.edu.pl, której uzupełnienie stanowi systematycznie aktualizowany Facebook. Księgozbiór biblioteczny opracowywany jest przy pomocy programu komputerowego PROLIB MARC 21. W tym systemie od września 2007 r. wypożyczane są też zbiory czytelnikom. Użytkownicy mogą sprawnie wyszukiwać materiały w katalogu INTEGRO, jednocześnie mają możliwość zdalnej rezerwacji i zamawiania.

Pracownicy biblioteki, zgodnie z potrzebami użytkowników prowadzą instruktaż dla nauczycieli bibliotekarzy szkół mławskich. Systematycznie organizowane są spotkania zespołu samokształceniowego nauczycieli - bibliotekarzy, podczas których uczestnicy dzielą się wiedzą i doświadczeniami zdobytą w pracy w swoich placówkach. Prowadzone są zajęcia edukacyjne dla przedszkolaków, uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Biblioteka organizuje i współorganizuje liczne konkursy szkolne i międzyszkolne.

Mławska Biblioteka Pedagogiczna pełni funkcje ośrodka kulturotwórczego. Od wielu lat w czytelni oraz wypożyczalni biblioteki prezentowane są ekspozycje fotograficzne ("Dwory i dworki powiatu mławskiego", "Mława dawniej i dziś", "Kościoły powiatu mławskiego") , jak również spotkania z ciekawymi ludźmi. Na co dzień współpracuje z twórcami regionalnymi: Januszem Dębskim (fotografik), Zdzisławem Kruszyńskim (malarz), Krzysztofem J. Sumeradzkim (artysta plastyk), Jarosławem Trześniowskim - Kwietniem (poeta), Heleną Grącką (poetką) oraz wieloma innymi osobami z naszego regionu, których nie sposób wymienić,  a których niezmiernie cenimy.

W 2020 rok biblioteka wzięła udział projekcie „Interaktywna biblioteka” w ramach Budżetu Obywatelskiego Mazowsza. W efekcie wygranej trafił do nas sprzęt multimedialny: stół interaktywny, roboty Photon ,magiczny dywan, projektor, zestaw książek z serii "Czytaj z Albikiem”.

Pozyskany w ten sposób sprzęt sprzyja uatrakcyjnianiu spotkań, szkoleń, a nade wszystko zajęć edukacyjnych prowadzonych dla dzieci i młodzieży.

 

 oprac. Agata Mierzwa

                                                                                                                                            

 

 

Copyright